खगेन्द्र न्यौपाने एक नेपाली व्यंग्य कवि हुन्, जो आफ्नो ठट्यौली र तीखो लेखन शैलीका लागि परिचित छन्। उनले समाजका विकृति, विसंगति, राजनीतिक अवस्था र जनजीवनका विविध पक्षलाई हास्य-व्यंग्यको माध्यमबाट प्रभावकारी ढंगले प्रस्तुत गर्छन्। उनका रचनाहरूले पाठकलाई हँसाउँछन्, तर हाँसोको पछाडि गहिरो सन्देश र समसामयिक यथार्थ पनि समेटिन्छ।

न्यौपानेका व्यंग्य कविताहरूले समाजका गलत प्रथाहरूलाई कटाक्ष गरेर सुधारका लागि जनचेतना फैलाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। उनको शैली सरल, सुबोध र मार्मिक छ, जसले गर्दा पाठकलाई सजिलैसँग जोड्न र सोच्न बाध्य पार्छ। प्रस्तुत छ वहाँ सँग पत्रकार सान नेपालसँगको रमाइलो कुराकानी: 

१. तपाईको दोस्रो कृति ‘प्वाक्कपुक्क’ निकै चर्चित भयो। के तपाईलाई थाहा थियो कि यसले यस्तो प्रभाव पार्नेछ?

नेउपाने: (हाँस्दै) सायद अलिकति अन्दाज त थियो, तर पाठकहरूको माया र प्रतिक्रियाले यो अझै विशेष बनाइदियो।

२. ‘प्वाक्कपुक्क’ शीर्षक के कारणले राख्नुभयो? के तपाईले कुनै खास घटना सम्झनुभयो?

नेउपाने: शीर्षक नै व्यंग्यजन्य हुनु जरुरी लाग्यो। हाम्रो समाजमा जब भ्रष्टाचार र अन्याय खुल्दछ, त्यसमा ‘प्वाक्कपुक्क’ आवाज आउँछ। यो शीर्षक त्यसैको प्रतीक हो।

३. लेखनमा तपाईले सुरुमा कस्तो चुनौती भोग्नुभयो?

नेउपाने: चुनौती त धेरै थिए, तर पहिलो कविता ‘मेची बगरको खप्पर’ प्रकाशित भएपछि उत्साह बढ्यो। आलोचना र सल्लाहले सधैं अघि बढ्न हौसला दियो।

४. ‘म्याट्याङ्ग्रा’ र ‘प्वाक्कपुक्क’ बीचको फरक के हो?

नेउपाने: ‘म्याट्याङ्ग्रा’ हास्यमा केन्द्रित छ भने ‘प्वाक्कपुक्क’ व्यंग्यलाई गहिराइमा लिएर गएको छ। यो समाजमा सुधार ल्याउन आवाज उठाउने प्रयास हो।

५. तपाईको व्यंग्यको प्रेरणा के हो?

नेउपाने: समाजमै भएको विकृति, विसंगति, र भ्रष्टाचार मेरा कविताको स्रोत हुन्। लेखेर बोल्न गाह्रो कुरा पनि सहज बनाउन खोजेको हुँ।

६. तपाई शिक्षक पनि हुनुहुन्छ, प्राध्यापन र लेखन कसरी सँगसँगै मिलाउनु हुन्छ?

नेउपाने: दुवै पेशा सिर्जनात्मक छन्। विद्यार्थीहरूसँगको संवादले धेरै नयाँ सोच जन्माउँछ, जुन मेरो लेखनमा सहयोगी हुन्छ।

७. विद्यार्थीहरूले तपाईको व्यंग्यलाई कत्तिको बुझ्छन्?

नेउपाने: (हाँस्दै) कहिलेकाहीँ व्यंग्य गम्भीर लाग्छ, तर विद्यार्थीहरूले बुझ्छन् र रमाइलो पनि मान्छन्। उनीहरूको हाँसोले नै व्यंग्य सफल भएको महसुस हुन्छ।

८. हास्य र व्यंग्य कवितामा तपाईको रोजाइ किन?

नेउपाने: हास्यले मानिसलाई खुसी बनाउँछ, तर व्यंग्यले सोच्न बाध्य बनाउँछ। मलाई दुबैको मिश्रणले समाजलाई चेतनशील बनाउन सक्छ भन्ने विश्वास छ।

९. काव्य रचना गर्दा कति समय दिनुहुन्छ?

नेउपाने: कुनै दिन विचार आउँदा केही घण्टामा पनि लेखिन्छ, कहिलेकाहीँ दिनहरू लाग्न सक्छ। समयको कुनै निश्चित सीमा हुँदैन।

१०. ‘प्वाक्कपुक्क’ संग्रहमा सबैभन्दा प्रिय कविता कुन हो?

नेउपाने: सबै कविताहरू प्रिय छन्, तर ‘मैले मास्टरी खाएँ बा!' मलाई निकै नजिकको लाग्छ। यसले समाजको यथार्थलाई सशक्त रूपमा प्रस्तुत गरेको छ।

११. लेखकको रूपमा पहिलो सफलता कहिले महसुस गर्नुभयो?

नेउपाने: जब ‘मेची बगरको खप्पर’ कन्काई एक्स्प्रेसमा प्रकाशित भयो, त्यही समयदेखि लेखनको सफलताको यात्रा सुरु भयो।

१२. ‘फित्कौली हास्यव्यङ्ग्य राष्ट्रिय कविता पुरस्कार’ पाउँदा कस्तो महसुस भयो?

नेउपाने: पुरस्कार पाउँदा निकै खुसी लाग्यो। यसले मप्रति पाठकहरूको विश्वास र माया प्रस्ट पार्यो।

१३. जब तपाईले ‘प्वाक्कपुक्क’ को पहिलो ड्राफ्ट लेख्नुभयो, कसलाई सबैभन्दा पहिला सुनाउनुभयो?
नेउपाने: मेरी पत्नीलाई! उहाँको प्रतिक्रिया नै मेरो पहिलाको समीक्षक हुन्छ।

१४. लेख्दा कहिलेकाहीँ हास्यमा गम्भीर विचार समेट्न गाह्रो हुन्छ?
नेउपाने: बिल्कुल! हास्यले कहिलेकाहीँ गम्भीरतालाई अलिकति हल्का बनाउँछ, तर व्यंग्यले गम्भीरतालाई गहिराइमा राख्छ। सन्तुलन मिलाउन ध्यान दिनुपर्छ।

१५. कविता लेख्दा तपाईलाई कस्तो मूड चाहिन्छ? चियाको कप कि शान्ति?
नेउपाने: शान्ति चाहिन्छ। चिया पनि कहिलेकाहीँ, तर शब्द आउन लाग्दा ध्यान भंग हुनुहुँदैन।

१६. कहिलेकाहीँ लेख्दै गर्दा तपाई आफैं पनि हाँस्नुहुन्छ?
नेउपाने: (हाँस्दै) अवश्य! व्यंग्य लेख्दा कैयौं पल्ट आफैं हाँस्न पुग्छु। लेख्दाको रमाइलो नै बेग्लै हुन्छ।

१७. तपाईको परिवारले तपाईलाई व्यंग्य कवि भनेर कस्तो प्रतिक्रिया दिन्छ?
नेउपाने: उनीहरू मसँगै रमाउँछन्। म लेख्दा उनीहरू पनि मेरो व्यंग्यको हिस्सा बन्छन्।

१८. साहित्य र समाजको सम्बन्धलाई तपाई कसरी परिभाषित गर्नुहुन्छ?
नेउपाने: साहित्य समाजको ऐना हो। जे हुन्छ, त्यसलाई प्रतिविम्बित गरेर समाजलाई सुधार्ने माध्यम नै साहित्य हो।

१९. कहिलेकाहीँ व्यंग्य लेख्दा डर लाग्छ कि यो अत्यधिक तीतो भयो भनेर?
नेउपाने: हो, कहिलेकाहीँ यो डर हुन्छ। तर सत्य प्रकट गर्नुपर्ने बेला सत्यले तीतो भए पनि लेख्नै पर्छ।

२०. ‘प्वाक्कपुक्क’ मा कुन कविता लेख्दा सबैभन्दा बढी रमाइलो लाग्यो?
नेउपाने: ‘गजवाष्टक’ लेख्दा धेरै रमाइलो भयो। त्यसमा धेरै यथार्थ छ, तर हाँसोमा पनि लपेटिएको छ।

२१. तपाईंलाई कसैलाई गहिरो चोट पुर्याउने डर लाग्दैन व्यंग्य लेख्दा?
नेउपाने: व्यंग्यले चोट पुर्याउँछ भने त्यो सोच्ने बेला हो। व्यंग्य चोट पुर्याउन होइन, सुधार्न लेखिन्छ।

२२. तपाईको प्रिय हास्यव्यंग्य लेखक को हो?
नेउपाने: हरिसंकर प्रसाईं अनुकरणीय व्यक्तित्व हुनुहुन्छ  तर मैले भूपि शेरचन र भैरव अर्यालकाे लेखनीले ब्यङ्ग्य विधातर्फ आकर्षण गरेकाे हाे । तसर्थ मेरो खास आइडल चैं वहाँहरु नै हाे ।

२३. यदि लेखनमा नभइ तपाई अरु कुनै पेशामा हुनुहुन्थ्यो भने के गर्नुहुन्थ्यो?
नेउपाने: मलाई शिक्षा क्षेत्र नै मन पर्छ, सायद म शिक्षक नै हुने थिएँ।

२४. यदि तपाईलाई कुनै विशेष घटना व्यंग्यका रूपमा लेख्न भनियो भने, कुनलाई रोज्नुहुन्छ?
नेउपाने: वर्तमान राजनीतिक अवस्था। यहाँ धेरै व्यंग्यको ठाउँ छ, परिवर्तनको आवश्यकता त छँदै छ।

२५. तपाईको कृतिमा नेपाली समाजको कुन पक्ष धेरै देखिने गरेको छ?
नेउपाने: भ्रष्टाचार, राजनीतिमा झुट र सानो मान्छेको दुःखले मेरो कवितामा धेरै स्थान पाउँछन्।

२६. लेखकका लागि तपाईको सन्देश के हो?
नेउपाने: हिम्मत नगुमाउनुस्। लेख्दै जानुस्, शब्दहरूलाई स्वतन्त्र राख्नुस्। अन्ततः लेखनले नै समाज परिवर्तन गर्छ।

२७. अन्त्यमा, यदि तपाईले आज ‘प्वाक्कपुक्क’को अर्को संस्करण लेख्नुभयो भने के फरक हुनेछ?

नेउपाने: सायद केही नयाँ विषयवस्तु थपिएलान्, तर मूल सन्देश उही रहन्छ—सत्य र व्यंग्यको मेलले परिवर्तन ल्याउनुपर्छ।

२८. आगामी लेखनमा के-कस्ता कृतिहरू ल्याउने योजना छ?

नेउपाने: भविष्यमा पनि व्यंग्य र हास्यलाई केन्द्रमा राखेर लेखिरहनेछु। केही कथा र उपन्यास लेख्ने योजना पनि छ।

२९. युवा पुस्तालाई व्यंग्य साहित्यतर्फ आकर्षित गर्न के सन्देश दिनुहुन्छ?

नेउपाने: व्यंग्य लेख्न सुरु गर्दा समाजको यथार्थ बुझ्नुपर्छ। सत्यलाई व्यंग्यको चश्माले हेरेर सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने प्रयास गर्नुहोस्। 

३०. अन्त्यमा, ‘प्वाक्कपुक्क’ लाई तीन शब्दमा कसरी वर्णन गर्नुहुन्छ?

नेउपाने: (हाँस्दै) सशक्त, सार्थक, र सोच्न बाध्य पार्ने।