मानिसको जीवनसँग जोडिएका हरेक घटना र परिस्थितिलाई विभिन्न दृष्टिकोणबाट हेर्ने प्रयास गरिन्छ। गर्भधारण पनि एउटा यस्तो महत्त्वपूर्ण विषय हो, जसलाई धार्मिक, ज्योतिषीय, र वैज्ञानिक दृष्टिले विभिन्न ढंगले विश्लेषण गरिन्छ। खासगरी हिन्दु संस्कृतिमा ज्योतिषको भूमिका महत्वपूर्ण मानिन्छ। गर्भधारणका लागि शुभ समय निर्धारण गर्ने सन्दर्भमा परम्परागत ज्योतिषीय मान्यताले केही विशेष नियमहरू तय गरेका छन्।

गर्भधारण मानिसको जीवनको एउटा जटिल प्रक्रिया हो। यसलाई सफलतासँग सम्पन्न गर्न सही समय र परिस्थितिको विशेष महत्त्व हुन्छ। ज्योतिषशास्त्रले विश्वास गर्छ कि ग्रह-नक्षत्रको स्थिति मानव जीवनका हरेक पक्षमा प्रभाव पार्छ। यसै कारण गर्भधारणका लागि शुभ समय पहिचान गर्न ग्रहहरूको विशेष स्थान र दृष्टिको गणना गरिन्छ।

हिन्दु ज्योतिषशास्त्र अनुसार चन्द्रमा, बृहस्पति, र मङ्गल जस्ता ग्रहहरूको विशेष भूमिका हुन्छ। पुरुष र महिलाको जन्मराशि र गोचरमा ती ग्रहहरूको स्थान मिलाएर गर्भाधानका लागि शुभ समय निर्धारण गरिन्छ।

ज्योतिषीय गणना र विधि

पुरुषको जन्मराशिका आधारमा:

गोचर चन्द्रमा पुरुषको जन्म राशिबाट ३, ६, १०, ११ भावमा हुनुपर्छ।

चन्द्रमामा बृहस्पतिको पूर्ण दृष्टि पर्नुपर्छ।

महिलाको जन्मराशिका आधारमा:

महिनावारी समाप्ति भएपछि  स्नानादि पश्चात् गोचर कुण्डली अर्थात कुनै पनि ज्योतिष एप्सबाट सोही मिति र समय राखेर कुण्डली बनाउनुहोस् । उक्त गोचर कुण्डलीमा चन्द्रमा महिलाको जन्म राशिबाट १, २, ४, ५, ७, ८, ९, १२ भावमा हुनुपर्छ। यदि यो अवस्थामा पति पत्नी बिच संभोग क्रिया भएको खण्डमा सन्तान प्राप्तिमा सफलता प्राप्त हुन्छ । 

चन्द्रमामा मङ्गलको पूर्ण दृष्टि भएको हुनुपर्छ । अर्थात मंगल जुन घरमा बसेको छ सो घरलाई एक मानेर अगाडि गन्दै जाने जुन घरमा ७ हुन्छ त्यसलाई सातौं दृष्टि वा पूर्ण दृष्टि  भनिन्छ ।

यस्तो अवस्थामा गरिने सम्बन्धले गर्भधारण सफल हुने विश्वास गरिन्छ।

वैज्ञानिक दृष्टिकोण

वैज्ञानिक रूपमा गर्भधारणका लागि महिलाको महिनावारी चक्रमा अण्डोत्सर्जन (ovulation) हुने समयलाई सबैभन्दा उपयुक्त मानिन्छ।

सामान्यतया, महिलाको महिनावारी सुरु भएको दिनदेखि ११औंदेखि १४औं दिनसम्मको समय प्रजननका लागि उपयुक्त मानिन्छ।

यस अवधिमा शुक्राणु र अण्डाणुको मिलन हुने सम्भावना उच्च हुन्छ।

ज्योतिषीय गणना र वैज्ञानिक दृष्टिकोणबीच फरक भए पनि दुवैले समय र परिस्थितिको महत्त्वलाई स्वीकार गरेका छन्।

आजको समयमा धेरै मानिसहरूले गर्भधारणका लागि ज्योतिषीय विधिहरूलाई परम्परागत आस्थाको रूपमा लिन्छन्। तर, आधुनिक चिकित्सा विज्ञानले यसलाई वैज्ञानिक प्रमाणित नगरेको हुँदा यसलाई एक धार्मिक वा सांस्कृतिक मान्यता मात्र मानिन्छ।

गर्भाधान जस्तो महत्त्वपूर्ण विषयमा सही जानकारी र तयारीको आवश्यकता हुन्छ। परम्परागत ज्योतिषीय मान्यता मानिसको आस्था र संस्कृतिसँग जोडिएको छ भने आधुनिक विज्ञान तथ्य र प्रमाणमा आधारित छ।

ज्योतिषीय विधि आस्थाको विषय हो, जसले मानिसलाई मानसिक शान्ति दिन सक्छ।

वैज्ञानिक दृष्टिकोणले स्वास्थ्य र शरीरक्रियाको सत्यतालाई उजागर गर्छ।

दुवै दृष्टिकोणलाई एकअर्काको पूरक मान्दै सन्तुलित दृष्टिकोण अपनाउनु नै उपयुक्त हुन्छ। साथै, कुनै पनि निर्णय गर्नु अघि स्वास्थ्य विशेषज्ञ र सम्बन्धित स्रोतहरूसँग सल्लाह लिनु महत्त्वपूर्ण छ।

सन्दर्भ सामाग्री: जातक तत्वम, ज्योतिष सत्यवीथिका, मानसागरी तथा ईन्टरनेट ।