अघिल्ला स्तम्भहरुमा मैले ज्योतिष विषय सम्बन्धि विविध प्रसंगहरुमा चर्चा गरेको छु । वर्तमान परिप्रेक्षमा बिबाह गर्नु र त्यसपछि सम्बन्ध टिकाउनु कसरी भन्ने विषय निकै पेचिलो बन्दै गएको छ । आधुनिकताको नाममा नव दम्पतिहरुले आफ्नो वैवाहिक सम्बन्धलाई लिलामी गरिरहेका र सम्बन्ध बिच्छेदको अवस्थामा पुगेका कैयौं घटनाहरु सार्वजनिक भएको पाइन्छ । यसका पछाडी अनेकौं कारण हुन सक्छन् । तर यहाँ प्रसंग उठाउन खोजिएको विषय भनेको कुण्डली हेरेर वैवाहिक सम्बन्ध कसरी थाहा पाइन्छ भन्ने हो । 

विवाह जीवनको महत्वपूर्ण पक्ष हो, जसले न केवल व्यक्तिगत सुख-दुःखलाई प्रभावित गर्छ, तर पारिवारिक र सामाजिक सन्तुलनमा पनि ठूलो भूमिका खेल्दछ। नेपाली हिन्दु समाजमा विवाहलाई केवल सामाजिक संस्कारको रूपमा मात्र नभई आध्यात्मिक रूपमा समेत महत्वपूर्ण मानिन्छ। यही कारणले विवाहअघि कुन्डली मिलाउने परम्परा प्राचीन कालदेखि चलिआएको छ। तर कुन्डली मिलाउँदा के हेर्ने, कुन ग्रहहरूको विशेष महत्त्व रहन्छ भन्ने कुरा भने धेरैलाई स्पष्ट हुँदैन। यिनै पक्षहरूको ज्योतिषीय विवेचना आवश्यक हुन्छ।

कुनै व्यक्तिको विवाह योग बलियो छ कि छैन भन्ने थाहा पाउनका लागि कुन्डलीको लग्न, सप्तम भाव, ती भावका स्वामीहरू, र विशेषतः शुक्र र गुरु ग्रहहरूको भूमिका अत्यन्त महत्वपूर्ण हुन्छ। लग्न अर्थात् जन्मसमयको उदित राशि मानिसको मूलस्वभाव, सोच, निर्णयशक्ति र जीवनयात्राको आरम्भ बिन्दु हो। यसको स्वामी ग्रह बलियो, शुभ दृष्ट वा शुभ भावमा हुनु वैवाहिक स्थायित्वका लागि सकारात्मक मानिन्छ। यदि लग्न वा यसको स्वामी दुर्बल छ, अशुभ ग्रहसँग युति भएको छ भने, दाम्पत्य जीवनमा चुनौती आउन सक्छ।

विवाहको प्रत्यक्ष प्रतिनिधि भनेको सप्तम भाव हो। यो भाव जीवनसाथी, विवाहको समय, सम्बन्धको गुणस्तर र वैवाहिक सुखको प्रतिक हो। सप्तम भाव वा यसको स्वामी शुभ ग्रहको दृष्टिमा भएमा वा बलियो अवस्थामा रहेमा विवाह सहज र सफल हुने संकेत मिल्दछ। तर यदि यसमा राहु, केतु, शनि वा मंगल जस्ता पापग्रहहरूको प्रभाव परेको छ भने, सम्बन्धमा अशान्ति, ढिलाइ वा असफलताको सम्भावना बढ्दछ।

पुरुषको कुन्डलीमा विवाह सम्बन्धी निर्णय गर्दा गुरु ग्रहको भूमिका विशेष हुन्छ। गुरुको स्थिति, दृष्टि र भाव अनुसार विवाह कस्तो हुने भन्ने कुरामा संकेत मिल्दछ। उस्तै गरी, महिलाको कुन्डलीमा शुक्रलाई प्रमुख मानिन्छ। शुक्रको बल, शुभ युति वा दृष्टिको अवस्था हेरेर वैवाहिक सुख निर्धारण गरिन्छ। यदि गुरु वा शुक्र नीचका, वक्री वा पापग्रहको प्रभावमा छन् भने विवाहमा चुनौतीहरू देखा पर्न सक्छन्।

यस्ता ग्रहहरू बीचको आपसी सम्बन्ध पनि निकै महत्वपूर्ण हुन्छ। यदि लग्नेश र सप्तमेशबीच परस्पर दृष्टि, युति वा राशि परिवर्तनजस्ता शुभ सम्बन्धहरू छन् भने, वैवाहिक जीवनमा समन्वय र सहकार्य बलियो हुन्छ। उस्तैगरी, शुक्र र गुरु बीचको सम्बन्धले पनि दाम्पत्य सम्बन्धमा सन्तुलन ल्याउँछ।

साथै, कुन्डलीमा देखिने दशा र अन्तरदशाको अवस्थाले विवाह कहिले हुन सक्छ भन्ने कुरा प्रष्ट पार्छ। सप्तम भाव वा यसको स्वामीसँग सम्बन्धित ग्रहहरूको दशा–अन्तरदशामा विवाह हुने सम्भावना बढी रहन्छ। त्यसै गरी, गुरु र शुक्रको दशा आएमा पनि विवाह योग जागृत हुने गर्दछ।

यस्तो खाले ग्रहगत संयोजनहरूले मात्र विवाहलाई सफल बनाउँछ भन्ने होइन। व्यवहारिक जीवनमा समझदारी, सम्मान र सच्चा प्रेम आवश्यक हुन्छ। तर, ग्रहहरूको दिशा र बलबाट विवाहको समय र सम्भावनाको पूर्वानुमान गर्न सकिन्छ, जसले सहि निर्णय लिन सहयोग पुर्‍याउँछ।

ज्योतिष शास्त्र कुनै भाग्यवादको निम्ति होइन, तर संभावनाहरूको विज्ञान हो। विवाहजस्तो जीवनको संवेदनशील पक्षमा यो विज्ञानले सही समय र सही व्यक्तिको छनोटमा मार्गदर्शन गर्न सक्छ भन्ने विश्वास गर्न सकिन्छ।

कुण्डलीमा जे लेखिएको र ज्योतिषीहरुले जे प्रेडिक्सन गरेपनि जीवन ज्युँने कला आफ्नो हो । त्यसैले सत्कर्ममा विश्वास गरौं र सुनौलो जीवनलाई पहिचान गरौं । 

सान नेपाल 

गौरादह १, झापा